Walter, Wilhelm

Wilhelm
Walter
1798
Berlín (DE)
29. 10. 1866
Liberec (CZ)
herec, zpěvák

Herec a zpěvák, dlouholetý člen Stavovského divadla, hrající v německém i českém jazyce, s orientací na role aristokratů, rytířů, bonvivánů, milovníků či otců, též představitel menších tenorových a basových rolí v opeře, operetě a hrách se zpěvy. Jedna z předních hereckých osobností pražského divadla 1834–65.  

Celým jménem Karl Friedrich Wilhelm. Narodil se jako syn berlínského košíkáře. Začátky jeho hereckého působení nejsou známé, prvně se objevuje v souboru ředitele J. A. Stögera v 2. pol. 20. let ve Štýrském Hradci. Se Stögerovou společností jsou spjata i jeho další angažmá: od sezony 1828/29 hrál v městském divadle v Prešpurku a v letní aréně v Petržalce, 1832–34 ve vídeňském Divadle v Josefstadtu. Když byl Stöger 1834 vybrán za ředitele Stavovského divadla, odešel s ním W. do Prahy. Nalezl tu profesní i rodinné zázemí. Manželka Marie roz. Michelská pocházela z rodiny pražského měšťana a poskytovatele ubytování, měli spolu šest dětí. Ve Stavovském divadle se uplatnil jako mnohostranný umělec v rozličném repertoáru včetně českojazyčných představení. S kolegy z josefstadtského divadla (M. Frey, K. W. Fischer, C. Dietz) tu vytvořili silnou hereckou generaci, která personálně i umělecky formovala směřování Stavovského divadla bezmála po tři desetiletí. V Praze W. zůstal i poté, kdy Stögera nahradil F. Thomé; do penze odešel během ředitelství R. Wirsinga s počátkem května 1864, v divadle a na jeho přidružených jevištích dále hostoval. Byl přísedícím penzijního spolku pražského divadla. Jako penzista si zřídil divadelní agenturu na Koňském trhu (dn. Václavské náměstí), sjednával divadelní angažmá v oblasti činoherního i hudebního divadla a zajišťoval agendu provozovacích práv. Divadelnímu podnikání se ovšem věnoval jen krátce, zemřel v osmašedesáti letech během návštěvy svého syna Augusta v Liberci, kde byl i pohřben.  
Syn August Walter (1839–?) byl herec, zpěvák a režisér. Začínal stejně jako sourozenci v dětských rolích, pouze on a sestra Marie se divadlu věnovali profesionálně. 1860–62 a 1865 působil ve Stavovském divadle, 1866 odešel do městského divadla v Liberci k řediteli J. Walburgovi-Wessetzkému. Následovala další angažmá v německy hovořících zemích a cesta do Spojených států amerických, kde se 1884 v New Yorku oženil. O rok později se vrátil do Prahy, odkud odešel do Norimberku.

Do Stavovského divadla W. přišel jako představitel rytířů a bonvivánů. Od počátku angažmá hrál též intrikány, později svůj rejstřík doplnil o role otců a v závěru kariéry vynikal v šaržírovaných rolích. Jeho herecký potenciál obsáhl společensky pestré typy aristokratů, rytířů, milovníků, ale též úředníků, sluhů a řemeslníků různého věku. Jeho herecký projev charakterizovala vroucí deklamace a nenucená přirozená hra, umocněná propracováním výrazu do nejjemnějších nuancí, s niterným zachycením rozmarů a nálad postav. Díky pěveckým dispozicím se často objevoval ve vídeňské lokální a pohádkové hře a společenské frašce, především v titulech F. Raimunda a J. N. Nestroye, později ve hrách A. Langera. Jeho parádní rolí byl Chevalier Dumont z Raimundova Marnotratníka (Der Verschwender), kterého hrál již v Divadle v Josefstadtu či Nestroyův Lumpacivagabundus. Klasické drama v jeho repertoáru zastupovaly šlechtické postavy ze Shakespearových her, mj. Montek a Eskalus v tragédii Romeo a Julie, Brabanzio, Lodovico a Graziano v Othellovi, Macduff a Banco z Macbetha, stejně jako menší role, např. v Hamletovi první herec, první hrobník a duch Hamletova otce. Hrál i hraběte Glostera a Blázna v Králi Learovi (König Lear), v němž se dopracoval niternějšího, vrstevnatějšího pojetí. Z komediálních postav vytvořil tesaře Schnoka ve Snu noci Svatojánské (Ein Sommernachtstraum). V Goetheho Faustovi ztvárnil Wagnera, z početných schillerovských postav kromě Franze Moora též Spiegelberga a Rollera v Loupežnících (Die Räuber), pletichářského Wurma v Úkladech a lásce (Kabale und Liebe) či intrikána Marinelliho v Lessingově Emilii Galotti. Vystupoval v dramatech Kotzebuových a Ifflandových, Grillparzerových, Bauernfeldových, Raupachových, Benedixových či Hebbelových, v realistických hrách Gutzkowa a Freytaga, do žánru historického dramatu pronikl v dramatice C. E. Eberta a H. J. Collina, později H. Laubeho. V hudebně-dramatickém repertoáru zastával zvláště tenorové a basové party v dílech francouzské grand opery, komické opery (Auber, Adam, Boieldieu), účinkoval též v soudobém italském belcantovém operním repertoáru (Rossini, Donizetti) a posléze v operetě (Zajc). Pěvecky se uplatnil též ve hrách se zpěvy se základem v titulech vídeňského původu. Díky zvládnutí češtiny vystupoval v nově vznikající dramatice autorů, jakými byl Klicpera, Tyl, a na počátku pražského angažmá v českých překladech dobově oblíbených rytířských her (Chebský ze Štěpánkova překladu Cunových Loupežníků na Chlumu (Die Räuber auf Maria Culm).
W. byl spolehlivou hereckou stálicí pražského Stavovského divadla, jemuž zůstal věrný po čtyři ředitelské éry (J. A. Stögera, J. Hoffmanna, F. Thomého, R. Wirsinga).  

Role

Ständetheater Prag (Stavovské divadlo Praha)

William, ein Neger (J. F. Weißenthurn: Die Geprüften), Assessor Bitter (E. Bauernfeld: Die Bekentnisse), Cobann Hesse, Ratsherr zu Augsburg (J. L. Deinhardstein: Hanns Sachs), Clarin, Diener (C. A. West [vl. jm. J. Schreyvogel] dle P. Calderona: Das Leben ein Traum), Sebestian, ein alter Soldat (E. Bauernfeld: Helene), Baumgarten (G. Rossini: [Wilhelm] Tell), Illo, Feldmarschall, Wallensteins Vertrauter (F. Schiller: Wallenstein), Spiegelberg (F. Schiller: Die Räuber), Giacomo, ein Bandit (D. F. E. Auber: Fra Diavolo), Eduard (A. Kotzebue: Das Epigram), Hiperides, ein griechisches Arzt (A. Panasch: Alboin), Uzbek (D. F. E. Auber: Der Maurer und der Schloßer), Perin, Sekretär und Vetrauter der Prinzessin (C. A. West [vl. jm. J. Schreyvogel]: Donna Diana oder Stolz und Liebe), Lumpacivagabundus, ein böser Geist (J. N. Nestroy: Der böse Geist Lumpacivagabundus oder Die liederliche Kleeblatt), Ein Reisender (L. Angely dle V. Ducange: Drei Tage aus dem Leben eines Spielers), Der Herzog (C. Töpfer: Der Tagsbefehl), Don Antonio Perez, ein Höfling (F. Schiller: Don Carlos, Infant von Spanien), Polykarp (A. Bäuerle: Der Leopoldstag oder Kein Menschenhaß und keine Reue), Ugone, Podesta von Bologna (E. Raupach: König Enzio), Wurm, Haussekretär des Vicedoms (F. Schiller: Kabale und Liebe), Beppo, in Bandit (C. F. E. Auber: Fra Diavolo), Zima (F. Raimund, přel. S. K. Macháček: Diamant krále duchů), Třetí zbrojnoš (V. K. Klicpera: Blaník), Chebský (H. Cuno, přel. J. N. Štěpánek: Loupežníci na Chlumu) – 1834; Herr von Stoppelbach (J. N. Nestroy, h. A. Müller: Die Familien Zwirn, Knieriem und Leim oder Der Welt Untergang), Von Posert, vormals Hauptmann in genuesischen Diensten (A. W. Iffland: Der Spieler), Don Francesco de Carcamo (P. A. Wolf, h. C. M. Weber: Preciosa), Krosmil, Prager Feldhauptleute (C. E. Ebert: Czestmir), Robert, ein alter Wachmeister des Obrist (I. F. Castelli: Die Schwäbin), Consulent Wachsel (A. W. Iffland: Die Hagestolzen), Montague (W. Shakespeare: Romeo und Julia), Gottschalk, Leibknappe des Grafen von Strahl (H. Kleist: Käthchen von Heilbronn), Isacco, Kleinhändler (G. Rossini: Die diebische Elster), Zámečnický tovaryš (F. Raimund, h. J. Drechsler: Dívka z čarovných krajů aneb Sedlcký milionář [Das Mädchen aus der Feenwelt oder Der Bauer als Millionär]), Stibor, Preslaws Diener (C. E. Ebert: Bretislaw und Jutta), Schreydichaus, tragischer Schauspieler (T. Hell: Die Benefizvorstellung), Baron Sturz (J. F. Weißenthurn: Beschämte Eifersucht), Hofrat Flessel (A. W. Iffland: Die Mündel), Just, Bedienter des Majors (G. E. Lessing: Minna von Barnhelm oder Das Soldatenglück), Herzog von Alba (F. Schiller: Don Carlos, Infant von Spanien), Der Geist von Hamlets Vater (W. Shakespeare, přel. A. W. Schlegel: Hamlet, Prinz von Dänemark), Specht, Amtsvogt in Reihenstein (J. N. Nestroy: Eulenspiegel oder Schabernack über Schabernack), Fastolf, Anführer (F. Schiller: Jungfrau von Orleans), Sekretär Fallbring (A. W. Iffland: Die Dienspflicht), Zweiter Zauberer (F. Raimund, h. J. Drechsler: Der Diamant des Geisterkönigs), Chevalier Bonbon (J. N. Nestroy, h. A. Müller: Zu ebener Erde und erster Stock oder Launen des Glückes) – 1835; Ajaxerle, Lakrimosas Vetter und Magier aus Donauenschingen (F. Raimund, h. J. Drechsler: Das Mädchen aus der Feenwelt oder Der Bauer als Millionär), Herr von Silberkern (F. Raimund, h. W. Müller: Der Alpenkönig und der Menschenfeind), Chevalier Dumont (F. Raimund, h. K. Kreutzer: Der Verschwender), Walter Fürst (F. Schiller: Wilhelm Tell), Ronald, Percivals Diener (F. Halm: Griseldis), Carl, ein Schreiber (A. W. Iffland: Die Reise nach der Stadt), Graf Gloster (W. Shakespeare, ú. J. H. Voß: König Lear), Kalkagno (F. Schiller: Fiesko [Die Verschwörung des Fiesco zu Genua]), Der alte Gobbo, Lanzelots Vater (W. Shakespeare, přel. A. W. Schlegel: Der Kaufmann von Venedig), Graziano, Brabantios Bruder (W. Shakespeare, přel. J. H. Voß: Othello, der Mohr von Venedig), Oswald, hrabě z Orlamunde, němý rytíř (J. N. Štěpánek dle A. Kotzebua: Moudrá paní v lese aneb Němý rytíř [Die kluge Frau im Walde oder Der stumme Ritter]), Theobald, Gärtner (M. Carl: Das Irrenhaus zu Dijon oder Wahnsinn und Verbrechen) – 1836; Marco, ein Juwelier (F. Halm: Der Adept), Lorenz Beilbeck, Guttenbergs Diene rund Gehilfe (Ch. Birch Pfeiffer: Johannes Guttenberg, Erfinder der Buchdruckerkunst), Nicanor, Oberst der Leibwache des Kaisers (J. Schenk: Belisar), Pirro, Odoardos Diener (G. E. Lessing: Emilie Galotti), Von Zeck, Amtmann (A. W. Iffland: Die Jäger), Ein Arzt (W. Shakespeare, ú. F. Schiller: Macbeth), Wilhelm Cecil, Baron von Burleigh, Großschatzmeister (F. Schiller: Maria Stuart), Velasquez, ein spanischer Maler (Ch. Birch Pfeiffer: Rubens in Madrid) ) – 1837; Valentin, Schloßverwalter (U. Horn: Der Naturmensch), Herr von Trüb, ein reicher Privatmann (J. N. Nestroy: Das Haus der Temperamente), Pst, Direktor eines Volkstheaters (J. A. Gleich, h. P. J. Riotte: Der Postillon von Biechowitz), Eduard (L. Angely, přel. J. N. Štěpánek: Třináctero děvčat v uniformě [Sieben/Zwölf Mädchen in Uniform]), Gremio, Biankas Freier (W. Shakespeare, přel. J. L. Deinhardstein: Die Widerspenstige), Pilsling, Magister (F. Hopp, h. J. Hopp: Das Gut Waldegg, die Husaren und der Kinderstrumpf), Siegfried von Mörner, Rittmeister (H. Kleist: Die Schlacht bei Fehrbellin [Prinz Friedrich von Homburg]), Busch, ein wohlhabender Gastwirt (G. A. Lortzing: Die beiden Schützen), Karthan (F. Grillparzer: Der Traum ein Leben), Prinz von Mauritanien (W. Shakespeare, přel. A. W. Schlegel: Der Kaufmann von Venedig) – 1838; Sturm, Korporal (E. Raupach: Vor hundert Jahren), Nebel, Schulmeister (E. Raupach: Der Zeitgeist), Ritter Kilian von Drachenfels (K. F. Hensler, h. W. Müller: Die Teufelsmühle am Wienerberge), Lord Elfort (D. F. E. Auber: Der schwarze Domino), Hüpfelflink, Tanzmeister (L. Rellstab: Die drei Tanzmeister), Samuel, Zollinspektor (A. Kotzebue: Die Indianer in England), Sir Oliver Foster, königliche Marinekapitän (A. Adam: Der Brauer von Preston), Lord Burleight, Staatssekretär (H. J. Collin: Essex), Karl, Herzog von Burgund (W. Marsano dle W. Scotta: Isabella von Croye oder Des Siegespreis), Eskalus, Prinz von Verona (W. Shakespeare, přel. A. W. Schlegel, ú. L. Tieck: Romeo und Julia), Strun, Seemann, Verwalter des Schloßes (F. A. Boieldieu: Die beiden Nächte), Elmansur, ein Mohr (W. A. Gerle dle P. Calderona: Das Mädchen des Don Gomez Arias), Der Kapitän des europäischen Schiffes (A. Bäuerle, h. W. Müller: Aline oder Wien in einem anderen Weltteile) – 1839; Harry Thurloe, Staatssekretär, Cromwells Vertrauter (E. Raupach: Cromwells Ende), Antonio, Schiffhaptleute (W. Shakespeare, ú. J. L. Deinhardstein: Viola), Hexameter, ein Poet (J. Perinet dle K. Haffnera, h. W. Müller: Das lustige Beilager), Franz [Moor] (F. Schiller: Die Räuber), König Artus (F. Halm: Griseldis), Erster Totengräber (W. Shakespeare, přel. A. W. Schlegel, ú. F. Förster: Hamlet, Prinz von Dänemark), Lord Hastings (W. Shakespeare, přel. A. W. Schlegel, ú. F. Förster: König Richard der Dritte), Flink, Friseur (C. Blum: Ich bleibe ledig), Wagner, Fausts Famulus (J. W. Goethe: Faust), Graf Kent (W. Shakespeare, ú. J. H. Voß: König Lear), Baron Kuppenschnee (J. N. Nestroy, A. Müller: Der Erbschleicher), Archibald, Graf von Douglas (W. Shakespeare, přel. A. W. Schlegel a J. H. Voß, přeprac. C. A. West [vl. jm. J. Schreyvogel]: König Heinrich der Vierte), Der Komtur (G. E. Lessing: Nathan der Weise), Baron Fresko (K. Gutzkow: Werner oder Herz und Welt) – 1840; Johann, Bedienter beim Amtsrat (F. Holbein dle F. L. Schrödera: Pantoffel und Degen), Flachkopf, Schloßinspektor (J. N. Nestroy: Die zusammen gestoppelte Komödie), Tolomeo, ein venedischer Edler (H. Zschokke: Abällino, der große Bandit), Der Theaterdirektor (J. Franz dle franc. originálu: Der Vater der Debutantin oder Doch durchgesetzt), Herr von Geck (J. N. Nestroy, h. A. Müller: Die verhangnißvolle Faschingsmacht), Baudoin, Buchhalter (E. Devrient dle franc. originálu: Der Fabrikant), Herr von Flügelheim, ein reicher Privater (F. Kaiser, h. A. Müller: Der Preisstück), Fernhofer, Kassier eines Großhandlungshauses (J. H. Mirani dle H. de Balzaca: Die Zebrahaut), Ritter Azor von Flügel, ein reicher Particulier (A. Bäuerle: Rococo), Herr von Löwenschlucht, Oberforstmeister (J. N. Nestroy, h. A. Müller: Der Färber und sein Zwillingsbruder), Knorring, ein Sekretär (E. Raupach: Der Brandstifter oder Die Geschwister), Fabrice (J. W. Goethe: Die Geschwister), Vansen, ein Schreiber (J. W. Goethe, h. L. v. Beethoven: Egmont), Der schwarze Ritter (H. Marschner: Der Templer und die Jüdin), Der alte Herrmann (J. F. Jünger: Er mengt sich in alles), Feuergeist und Wächter des Zaubergartens (F. Raimund, h. J. Drechsler: Der Diamant des Geisterkönigs), Soliman der Große, türkischer Kaiser (T. Körner: Zriny), Prell, ein Spekulant (K. Meisl, h. F. Volkert: Das Gespenst auf der Bastei) – 1841; Bakel Gerundium, Privatmann (K. Gutzkow: Die Schule der Reichen), Doktor Scharf, Advokat (F. Kaiser, h. A. Müller: Geld), Bohemund, Anführer der Ritter Don Cesars: F. Schiller: Die Braut von Messina oder Die feindlichen Brüder), Kaspar Frosch, Gärtner (F. Told, h. E. Titl.: Zum Beispiel), Angelo, ein Bandit (G. E. Lessing: Emilie Galotti), Alastor (F. Halm: Der Sohn der Wildniß), Rab, ein Gauner (J. N. Nestroy: Einen Jux will er sich machen), Der Mann von Felsen (F. Grillparzer: Der Traum ein Leben), Horatio, Sohn des Statthalter in Norwegen, Hamlets Freund (W. Shakespeare, přel. A. W. Schlegel: Hamlet, Prinz von Dänemark), Kunz von Breitenfels, Raubreiter (A. Rost: Kaiser Rudolf in Worms), Krautmann, Pächter auf den Gütern des Grafen (A. Kotzebue: Die beiden Klingsberg), Franz Lerse (J. W. Goethe: Götz von Berlichingen mit der eisernen Hand) – 1842; Gardiner, Mariens Staatskanzler (Ch. Birch Pfeiffer: Elisabeth), Delorme, Gerichtskommissär (J. L. Deinhardstein: Pigault Lebrun), Ludovico, ein Mundarzt (C. A. West [J. Schreyvogel] dle P. Calderona: Don Gutierre), Calcagno (F. Schiller: Fiesko [Die Verschwörung des Fiesco zu Genua]), Der Herzog von Venedig (W. Shakespeare, ú. J. H. Voß: Othello, der Mohr von Venedig), Jöran, Reichskanzler (J. F. Weißenthurn: Johann, Herzog von Finnland), Hauptmann Borthal (M. Stegmeyer: Rochus Pumpernickel), Ripphard, Kaufmann (R. Benedix: Der Steckbrief) – 1843; Santinelli (H. Laube: Monaldeschi oder Die Abenteuer), Eversmann, Kammerdiener des Königs (K. Gutzkow: Zopf und Schwert), Doktor Cajus, ein französischer Arzt (W. Shakespeare: Die lustigen Weiber von Winsdor), Wachtmeister Laurence (H. Zschokke: Der Marschall von Sachsen), Kipsel, Bäckermeister in Neustadt (J. N. Nestroy, h. A. Scutta: Eisenbahnheiraten oder Wien, Neustadt, Brünn), Michele Ombrone, Geheimschreiber (F. Halm: Sampiero), Tirebouchon, Gastwirt (J. Pillwitz: Rataplan, der kleine Tambour), Buenko (J. W. Goethe: Clavigo), Konrad Leuthold (G. Rossini: Wilhelm Tell) – 1844; Saphir, ein Juwelier (W. Vogel: Der Essighändler), Major Kanne (E. Bauernfeld: Ein deutscher Krieger), Knaps, Direktor, einer Provinzialbühne (R. Hahn: Wie denken Sie darüber?), Baron Lieven, Oberdirektor (J. L. Deinhardstein: Zwei Tage aus dem Leben eines Fürsten), Macduff (W. Shakespeare, ú. F. Schiller: Macbeth), Graf von Harcourt, französischer Gesandter in Madrid (H. Börnstein dle A. Dumase st.: Die unsichtbare Beschützerin), Battista, Gastwirt (A. Oehlenschläger: Corregio) – 1845; Sigmund, Wachtmeister (H. Laube: Gottsched und Gellert), Hausarzt (A. Bäuerle,: Der Fiaker als Marquis), Don Guzman, Gouverneur (Ch. D. Grabbe: Don Juan und Faust), Hermann Gessler, Reichsvogt von Schwyz und Uri (F. Schiller: Wilhelm Tell), Friedrich König, Professor der Mathematik aus Berlin (J. L. Deinhardstein: Doktor und Friseur oder Die Sucht nach Abenteuer), Licht, Schreiber (F. L. Schmidt dle H. Kleista: Der zerbrochene Krug), Lomellino, Gianettinos Vertrauter (F. Schiller: Fiesko [Die Verschwörung des Fiesco zu Genua]), Freiherr von Rosenhane (H. Laube: Monaldeschi oder Die Abenteuer), Roschler, Advokat (E. Bauernfeld: Das Tagebuch), Schnock, der Schreiner (W. Shakespeare, přel. A. W. Schlegel, ú. L. Tieck, h. F. Mendelsohn-Bartholdy: Ein Sommernachtstraum), Wandling, ein Millionär (J. N. Nestroy: Zwei ewige Juden und keiner), Wilhelm Dawison, Staatssekretär (F. Schiller: Maria Stuart) – 1846; Spiß, Hofmeister (E. Bauernfeld: Großjährig), Don Manrique Lara (F. Halm: Donna Maria de Molina), Benvolio, Herr zu Canossa, Gesandter Lusitanien (W. Shakespeare: König Johann), Jackson, Fabrikant (W. Friedrich dle franc. originálu: Doktor Robin), Erster Venetianischer Bürger (F. Herrmannsthal: Ziani und seine Braut), Neptun (H. Wollheim: Der fliegende Holländer), Manfred, Don Manuels Ritter (F. Schiller: Die Braut von Messina oder Die feindlichen Brüder), Heinrich, regierender Graf (J. W. Kaliwoda: Blanka oder Die silberne Birke), Franz, Oberjäger (W. Vogel dle C. J. Hoffmanna: Der Erbvertrag) – 1847; Schall, Kommissionär (F. V. Ernst: Arm und reich), Der Abbé Faria (C. Schmidt dle A. Dumase st.: Der Graf Monte Christo), Präsident, Graf von Felseck (Ch. Birch Pfeiffer: Dorf und Stadt), Horortos, ein egyptischer Magier (T. Krones: Sylphide, die Seefräulein), Conrad, Knappe (A. Kotzebue: Die Kreuzfahrer oder Die deutschen Ritter von Nicäa), Ein Bauer (F. Schiller: Wallensteins Lager), Claude Frello, Archidiakonus von Notre Dame zu Paris (Ch. Birch Pfeiffer dle V. Huga: Der Glockner von Notre Dame), Sperling, Edler von Spaß (J. N. Nestroy: Freiheit in Krähwinkel), Ephraim Birkner, Schullehrer (Ch. Birch Pfeiffer: Der Pfarrherr), Der Rector der Prager Universität (J. C. Hickel: Carl IV. oder Die Schreckensnacht in Pisa), Homodei (V. Hugo, přel. E. Duller: Angelo, Tyrann von Padua) – 1848; Pater Christel, Kaplan (K. Holtei: Zum grünen Baum), Weißling, ein Krämer (F. Kaiser: Mir fällt nichts ein), Bremont, Notar (F. Heine dle franc. originálu: Besser früher wie später), Camillo Rota, Rat des Prinzen (G. E. Lessing: Emilie Galotti), Meister Anton, ein Tischler (F. Hebbel: Maria Magdalena), Banco, Feldherr der Schotten (W. Shakespeare, ú. F. Schiller: Macbeth), Hubert, Diener (J. J. Kolár: Monika), Hauptmann von Silberkalb, Kammerherr (H. Laube: Die Karlsschüler), Ein Klosterbruder (G. E. Lessing: Nathan der Weise), Der Narr (W. Shakespeare, ú. C. A. West [J. Schreyvogel]: König Lear), Jack Flemming, Alchymist (E. Jerrmann dle A. Dumase st.: Der Schlaftrunk) – 1849; Gnenaud, Mazarins Arzt (Ch. Birch Pfeiffer: Mazarin), Roller (F. Schiller: Die Räuber), Franz, alter Diener (A. Kotzebue: Menschenhaß und Reue), Korporal Fleischer, Invalide in des General Dienste (F. W. Ziegler: Der Mann im Feuer oder Ernst und Scherz), Graf Waldbach (R. Benedix: Der  Kaufmann) – 1850; Herr von Goldfuchs, ein reicher Privatier (A. Berla, h. F. Suppé: Der Vertrauensmann oder Wahrheit und Lüge), Der Narr des Herzogs (C. Vogel: Des Bettlers Tochter), Selden, Kanzler des Reiches, Kaiser Karls vertrauter Rat (R. C. Pruß: Moritz von Sachsen), Haßar, Tutus Leibdiener (F. Raimund, h. W. Müller: Der Barometermacher), Doktor Willmar (G. Putlitz: Das Herz vergessen), Graf von Westmoreland (W. Shakespeare, přeprac. H. Laube, h. E. Titl: König Heinrich IV.), Spaltner, Besitzer einer Druckerei (J. N. Nestroy, h. J. C. Stenzel: Mein Freund), Lorch, ein Schauspieler (E. Franke: Der Verstorbene), Monsieur Vite, Tanzmeister (F. Blum: Kakadu), George, Kammerdiener des Herzogs (F. W. Hackländer: Der geheime Agent) – 1851; Baron Habichstein (J. C. Hickel: Dichter, Millionär, Bauer oder Was macht glücklich?), Flochard, Erzieher des Marquis von Crequi (L. Schneider dle franc. originálu: Der Oberst von 16 Jahren), Banquier von Ebental (J. C. Böhm: Christ und Jude), John Bred, Pferdehändler (F. Tietz: Nur diplomatisch), Doktor Zwick, Schulmeister (W. Shakespeare, ú. K. Holtei: Die Komödie der Irrungen), Der geheime Commerzienrat Braun (R. Cumberland: Der Jude), Parnajon, Diener (E. Jerrmann dle E. Augiera: Diana von Mirmanda), Kralle, Theaterdirektor (F. Kaiser: Zum ersten Male im Theater), Von Bornheim, fürstlicher Güterdirektor (F. Kaiser, h. C. Binder: Ein Lump), Landrat Berger (L. Angely: Die Erholungsreise), Don Juan (W. Shakespeare, ú. K. Holtei: Viel Lärm um nichts) – 1852; Scharfmann, Kommissionär (C. Elmar, h. A. Müller: Das Mädchen von der Spule), Marquis von Silly, Richelieus Freund (Ch. Birch Pfeiffer: Ein Ring), Tannenhof, ein reicher Kaufmann (R. Benedix: Mathilde), Mittler, ein pensionierter Professor (K. Gutzkow: Der Königslieutenant), Morton Parker, Haushofmeister (W. Waldherr: Eine Frau), Brennfohl, Friseur (M. A. Grandjean: Schuld und Verdacht), Habakuk, ein Weber (E. Raupach: Die Royalisten), Chevalier von Rosendust (C. Juin, L. Flerx dle franc. originálu: Die Jagd nach dem Strohhute oder Die Fatalitäten an dem Verlobungstage), Germain, Sekretär (Ch. Birch Pfeiffer: Wie man Häuser baut), Stampfelhuber, Privatier (J. Böhm: Die falsche Pepita), Justizrat Schwarz (G. Freytag: Die Journalisten) – 1853; Leonard, Gärtner der Gräfin von Clairmont (E. Jerrmann dle franc. originálu: Lady Tartuffe), Dankwart (F. Hebbel: Magellona), Diesmann, ein Förster (K. Gutzkow: Ottfried), Hermann von Salza, Hofmeister des deutschen Ordens (E. Raupach: Kaiser Friedrich und sein Sohn), Thibaut d´Arc, ein reicher Landmann (F. Schiller: Die Jungfrau von Orleans), Ein Kesselflicker (S. H. Mosenthal: Der Sonnwendhof), Der Apotheker (C. Töpfer dle J. W. Goetha: Herrmann und Dorothea), Jenkinson, Sekretär der Schatzkammer und Vertrauter des Königs (R. Gottschalk: Pitt und Fox) – 1854; Baron Hornstein (F. Kaiser, h. C. Binder: Des Krämers Töchterlein), Don Pedro Hialas, Sekretär (A. Meißner: Der Prätendent von York), Romano, Maler (F. Schiller: Fiesko [Die Verschwörung des Fiesco zu Genua]), Glabrio, Vogt der Fechterschule zu Ravenna (F. Halm: Der Fechter von Ravenna), Domingo (F. Schiller: Don Carlos, Infant von Spanien), Obrist Gordon, Kommandant in Eger (F. Schiller: Wallenstein), Herzog Georg von Clarence (W. Shakespeare, přel. A. W. Schlegel, ú. H. Laube: König Richard III.), Mathias Falkner, ein reicher Privatmann (A. Langer, h. A. Müller: Eine Ausspielerin), Hortensio, der Marchesa Haushhofmeister (G. Donizetti: Marie, die Tochter des Regiments), Chevalier d´Orange (C. Elmar, A. Müller: Ferdinand Raimund) – 1855; Maxim, ein alter Gärtner (W. Wolfsohn: Nur eine Seele), Dornmüller, Professor des Kontrapunktes (M. A. Grandjean: Das hohe C), Samuel Cuff, Sekretär (H. Laube: Graf Essex), Timur, vertriebene König von Astrachan (F. Schiller dle C. Gozziho: Turandot, Prinzessin von China), Friedensrichter (K. Gutzkow: Ella Rose oder Die Rechte des Herzens), Ludwig Franz von Bourbon, Prinz von Conti (C. A. Brachvogel: Narciß), Salomon Peikers, Börsespekulant (A. Langer: Strauss und Lanner), Bäcker Ehlers (A. W. Iffland: Die Dienstpflicht), Sir Robert Brackenbury, Kommandant des Towers (W. Shakespeare, přel. A. W. Schlegel: König Richard III.) – 1856; Herr Vicekirchervorsteher Staar, Gewürzkrämer (A. Kotzebue: Die deutschen Kleinstädter), Banquier Max von Eisenschild (A. Langer: Der Actiengreißler), Constans, Obergärtner in Versailles (C. P. Berger: Die Bastille oder Wer andern eine Grube gräbt, fällt selbst hinein), Vater Caillard (Ch. Birch Pfeiffer dle G. Sand [vl. jm. A. Dupin]: Die Grille), Theramen, Erzieher des Hippolyt (J. Racine, přel. F. Schiller: Phädra), Mr. Jonathan, Haushofmeister bei Essex (H. Laube: Graf Essex), Silas, Aegisthens Diener (E. Tempeltey: Klytämnestra), Marullus, Tribun (W. Shakespeare, přel. A. W. Schlegel: Julius Caesar), Chevalier von Krabbe (M. A. Grandjean: Eine fixe Idee) – 1857; Wiedekopf, Comptoirdiener (C. A. Görner: Sperling und Sperber), Stickmann, Gerichtsprokurator (G. Loß dle franc. originálu: Nach Sonnenuntergang), Guckeborn, Professor der Astronomie (K. Juin, L. Flerx, h. C. Binder: Wiener Dienstbote), Ursino, Gastwirt (W. Friedrich: Die Blutrache), Lykon, ein Fischer (F. Halm: Der Sohn der Wildniß), Sergeant Bleistift (H. Laube: Die Karlsschüller), Faud, Knappe des Berlichingen (J. W. Goethe: Götz von Berlichingen mit der eisernen Hand), Simon, ein Maler (Moliére [vl. jm. J. B. Pocquelin], přel. F. Dingelstedt: Der Geistige), Boleslaw (F. Grillparzer: Die Ahnfrau), Barba, römische Bürger (W. Shakespeare, dle předl. A. W. Schlegela a L. Tiecka přel. K. Gutzkow: Coriolanus), Lodovico, Brabantios Neffe (W. Shakespeare, přel. J. H. Voß, h. A. W. Ambros: Othello, der Mohr von Venedig), Hieronymus Stieglitz, Fabrikant (A. Berla, h. F. Suppé: Kathi von Eisen), Diego, ein alter Diener der Fürstin (F. Schiller: Die Braut von Messina oder Die feindlichen Brüder), Astragalus, der Alpenkönig (F. Raimund, h. W. Müller: Der Alpenkönig und der Menschenfeind) – 1858; Mathias Overstolz, Patrizier und Kaufherr aus Köln (O. Rechwitz: Philippine Welser), Kugler, Hausherr in der Stadt (M. Morländer, h. E. Stolz: Theatralischer Unsinn) – 1859; Kriegsrat von Questenberg (F. Schiller: Die Piccolomini), Der Seneschall (J. Weilen: Tristan), Angelo, Goldschmied (W. Shakespeare, ú. K. Holtei: Die Komödie der Irrungen), Mnischek, Fürst von Sendomir (F. Schiller: Demetrius), Berthold Hager, Bürger von Wittenberg (L. Wohlmuth: Deutsche Treue), Bertram, Schloßvogt (J. B. Zahlhas: Ein Tag aus dem Leben Carl Stuarts), Don Louis Quirada, Don Juans Erzieher (G. Putlizt: Don Juan d´Austria), Josef Haydn, Kapellmeister (L. Wohlmuth, h. F. Suppé: Mozart), Kleomenes, sicialianische Hofherr (W. Shakespeare, ú. F. Dingelstedt, h. F. Flotow: Ein Wintermärchen) – 1860; Josua, Bürger von Bethulien (F. Hebbel: Judith), Der Bürgermeister von Dessau (H. Hersch: Ein Tausend sieben hundert und vierzig oder Friedrich II. in Dessau), Wildmann, Wirt am Isel (K. Immermann: Das Trauerspiel in Tyrol), Katter, Geldnegoziant (A. Berla, h. F. Stenzel: Unsere Lehrbuben), Kolb, Professor (R. Benedix: Die Krinolinen Verschwörung) – 1861; Herr von Chamillac (F. Holbein dle A. Dumase st.: Mademoiselle de Belle Isle oder Drei Tage am Hofe Ludwig XV.), Herr Fürst, Parlamentsglieder (J. Rosen: Im Parlament), Gottlob Müller, ein reicher Privatmann aus der Provinz (C. Lebrun: Humoristische Studien), Jacques, Diener (W. Vogel: Witzigungen oder Wie fesselt man die Gefangenen?), Trussof, ein Leibwächter (C. Heigel: Marfa), Lenox (W. Shakespeare, přel. A. W. Schlegel, ú. L. Tieck: Macbeth), Duval, Abgeordneter von Paris (Ch. Birch Pfeiffer dle A. Dumase st.: Die drei Musquetiere) – 1862; Al Hasi, Saladins Schatzmeister (G. E. Lessing: Nathan der Weise), Oberförster Waldau (F. Ch. Wages: Überall Irrthum), Gilbert, ein alter Schreiber (F. Ch. Förster: Die lachende Anna und die weinende Anna), Ein Kaplan (F. Hebbel, h. E. Titl: Die Nibelungen), Johann, Diener (G. Moser: Eine Frau, die in Paris war), Voltaire (C. Töpfer: Ein Pagenstückchen), Loyal, Gerichtsdiener (Moliére [vl. jm. J. B. Pocquelin]: Tartuffe) – 1863; Walter, Gerichtsrat (H. Kleist, ú. F. L. Schmidt: Der zerbrochene Krug), Graf Harcourt, Ambassadeur am Hofe zu Madrid (C. M. Koch dle A. Dumase st.: Die Fräulein von St. Cyr), Veritatius, Beherscher der Insel der Wahrheit (F. Raimund, h. J. Drechsler: Der Diamant des Geisterkönigs), Der Kastellan des Tempelhauses (C. E. Ebert: Ein Gelübde), Melvil, Haushofmeister der Maria (F. Schiller: Maria Stuart), Walther, Dorflehrer (G. Kettel dle J. O´Keefa: Richards Wanderleben), Ein Ratsherr von Orleans (F. Schiller: Die Jungfrau von Orleans), Pump, Gastwirt (G. W. Emden: Der Weltumsegler wider Willen), Zweiter Bürger (J. W. Goethe, h. P. J. Lindpaitner: Faust), Mystifax, ein alter Zauberer (J. N. Nestroy, h. A. Müller: Der böse Geist Lumpacivagabundus oder Das liederliche Kleeblatt), Graf Reuß (H. Kleist: Prinz Friedrich von Homburg oder Die Schlacht bei Fehrbellin), Curtis, Petruchios Diener (W. Shakespeare, ú. J. L. Deinhardstein: Die Widerspenstige) – 1864; Schulmeister (I. Zajc: Mannschaft an Bord) – 1865. 

Neustadtädter Theater (Novoměstské divadlo)

Rix von Longen (F. Holbein: Das Turnier zu Kronstein oder Die drei Wahrzeichen), Daniel, ein alter Diener des Grafen von Moor (F. Schiller: Die Räuber), Adrian, Diener der Lady Corby (H. Laube: Montrose, der schwarze Markgraf), Rentier Pille (A. Cosmar: Eine Treppe höher), Gomez de Francia, Sekretär des Königs (Ch. Birch Pfeiffer: Rubens in Madrid), Jakow, der Chawansky Hofmeister (E. Raupach: Die Fürsten Chawansky) – 1859; Herr von Dornfeld (C. Julius, h. F. Rosner: Blau und gelb), Muckerlich, Vereinsagent (C. Elmar: Waldlieschen oder Die Tochter der Freiheit) – 1862; Schwarz, Theaterdirektor (F. Blum, h. C. Binder: Auffinden der Zwerge), Polykarpus Tintenfleck, Gerichtsschreiber (J. Schönau, h. G. Ott: Der daumlage Hansel und der Zwerg Adam Stürzel), Ipelmeier, ein reicher Banquier (G. Raeder, h. F. Fischer: Robert und Bertram oder Die lustigen Vagabonden), Doktor Kroll, Hausarzt (R. Hahn, h. T. Hauptner: Er ist Baron), Graf von Schwertbach (F. Kaiser, h. J. Hopp: Billeteur und sein Kind), Hieronymus Geier (F. Suppé: Flotte Bursche), Marchese Vincelli (J. N. Nestroy, h. M. Hebenstreit: Liebesgeschichte und Heiratssachen), Falk, pensionierter Major (O. F. Berg, h. A. M. Storch: Die Turner), Graf von Hartberg (F. Kaiser, h. C. Binder: Jagdabenteuer) – 1863.       

Sommertheater Pstrossisches Garten (Letní divadlo ve Pštrossce)

Magistratsrat Liebrecht (F. Kaiser, h. C. Binder: Ein alter Handwerksbursche), Erasmus Ducher, Gerichtsschreiber (O. F. Berg, h. E. Stolz: Einer von unsere Leute), Runzelmann, ein reicher Weinhändler (A. Bäuerle: Die schlimme Liesel), Presser, Agent (C. L. Spiegel: Zwei von unsere Leute), Tobias Kellerhals, Gerichtshalter (F. Hopp, h. M. Hebenstreit: Pelzpalatin und Kachelofen oder Der Jahrmarkt zu Rautenbrunn), Taubenstein, Bergrat (M. Morländer, h. A. Müller: Die Weibermühle), Oberst Hugo von Eisenstamm (A. Langer, h. J. Hopp: Zwei Mann von „Heß) – 1860; Richtenberg, Bauunternehmer (A. Berla dle C. Pohla, h. C. Binder: Die Maurer von Wien), Vicomte von Isigny (E. Augier, přel. C. Homburg: Die Unverschämten), Herr von Eichfeld (T. Flamm, h. A. M. Storch: Wien, wie es weint und lacht), Stadtchirurgus Zipfel (H. Clauren [vl. jm. C. G. S. Heun]: Das Hotel Wiburg oder Der Wollmarkt), Herr von Armenreich, Großgrundbesitzer (J. Rosen, h. L. Slansky: Der deutsche Bund) – 1861. 

Prameny

AHMP: Kostel sv. Jakuba, matrika oddaných, sig. JAK 06, 1835–1850 (sňatek W. Waltera a M. Walterové, roz. Michelské); Kostel Panny Marie Sněžné, matrika narozených, sig. PMS N6, 1838–1846 (narození A. Waltera, kmotrem ředitel Stavovského divadla J. A. Stöger); Soupis pražského obyvatelstva 1830–1910 (1920), poř. č. 78, kart. 314 (rodina W. Waltera); poř. č. 63, kart. 189 (rodina Johanna Michelského, otce W. manželky Marie); poř. č. 409, kart. 313 (A. Walter a jeho manželka Klara Thusnelda, oddáni 23. 9. 1884 v New Yorku ).

NA Praha: Policejní ředitelství I., konskripce, obr. 1151 (rodina W. Waltera). 

NMd: Smlouvy zaměstnanců Stavovského divadla 1834–1849, sig. č. 1240 (W. smlouvy se Stavovským divadlem z 1834, 1846, 1849); cedule StD z let 1834–1864.

SOA Litoměřice: úmrtní matrika Liberec, sig. L84/74, 1866–1876 (úmrtí. W. Waltera v Liberci, příčina: sešlost věkem, v matrice W. zaznamenán jako penzionovaný herec z Prahy, narozený v Berlíně).

Literatura

Wiener Theater Zeitung (Wien) 29. 7. 1828 (W. působení ve Štýrském Hradci v souboru J. A. Stögera), 9. 10. 1832 (W. hercem Theater in der Josefstadt za ředitelství J. A. Stögera), 9. 5. 1833; Almanach für Freunde der Schauspielkunst (Berlin) 1838 [1], s. 386, 1839 [3], s. 99, 1840 [1], s. 361, 1841 [1], s. 410, 1842 [1], s. 491, 1843 [1] s. 292, 1844 [3], s. 231, 1845 [1], s. 459 (ředitelství J. A. Stögera, W. evidován jako herecký představitel rytířů/kavalírů, bonvivánů a intrikánů), 1846 [2], s. 261, 1847 [2], s. 271, 1848 [2], s. 297, 1849 [2], s. 231 (ředitelství J. Hoffmanna, W. evidován jako herecký představitel intrikánů a otců), 1850 [2], s. 242, 1851 [2], s. 239, 1852 [2], s. 320 (ředitelství J. Hoffmanna, W. evidován jako herecký představitel intrikánů a charakterních rolí), 1853 [2], s. 270; Deutscher Bühnenalmanach (Berlin) 1854 [2], s. 316, 1855 [2], s. 295, 1856 [2], s. 331, 1857 [2], s. 294, 1858 [2], s. 314 (ředitelství J. A. Stögera, ), 1859 [2], s. 329, 1860 [2], s. 329, 1861 [2], s. 184 (ředitelství F. Thomého, W. evidován jako herecký představitel rolí otců a mezi přísedícími penzijního institutu Stavovského divadla), 1862 [2], s. 298, 1863 [2], s. 277, 1864 [2], s. 239, 1865 [2], s. 246–249, 1866 [2], s. 266 (, W. evidován jako herecký představitel druhých otců a starších šarží); Bohemia (Prag) 12. 1. 1866 (inzerát s W. nabídkou zprostředkování divadelního angažmá prostřednictvím jeho kanceláře) ● úmrtí a nekrology: Bohemia (Prag) 30. 10. 1866; Reichenberger Zeitung 31. 10. 1866 ● O. Teuber: Geschichte des Prager Theaters (Wien) 1888, s. 199, 206, 226, 230–231, 235, 239, 329, 361, 365, 480, 487, 495, 527, 564–565, 594, 595, 867–868.  

Ulrich  

 

Vznik: 2021

Autor: Hanoušek, Martin